เครื่องดนตรีมีกี่ประเภท – รวบรัดเนื้อหาครบ

เครื่องดนตรีสากลมีเยอะแยะมากมายจนจำแทบไม่หวั่นไม่ไหว วิธีที่ง่ายที่สุดที่จะช่วยให้เราจำชื่อเครื่องดนตรีนั้นๆได้ก็คือเราต้องแบ่งแยกออกมาเป็นกลุ่มๆ เรามาดูกันดีกว่าว่าดนตรีสากลนั้นมีทั้งหมดกี่ประเภท

เครื่องดนตรีสากลแบ่งได้เป็น 5 ประเภท ได้แก่ เครื่องสาย (String) เครื่องเป่าลมไม้ (woodwind) เครื่องเป่าทองเหลือง (Brass) เครื่องกระทบ (percussion) เครื่องคีย์บอร์ด (keyboard)

หลังจากเราได้แยกเครื่องดนตรีสากลเป็นกลุ่มๆแล้ว เราไปดูกันดีกว่าค่ะว่าแต่ละกลุ่มมีลักษณะเฉพาะอย่างไรและมีเครื่องดนตรีอะไรบ้าง

1.ประเภทของเครื่องดนตรีสากลกลุ่มเครื่องสาย (String)

เครื่องดนตรีที่อยู่ในกลุ่มเครื่องสายได้แก่ กีตาร์ กีตาร์ไฟฟ้า เบส ไวโอลิน วิโอลา เชลโล ดับเบิลเบส ฮาร์ป แบนโจ แมนโดลิน อูคูเลเล่

เราเรียกกลุ่มนี้ว่ากลุ่มเครื่องสายเพราะแหล่งกำเนิดเสียงนั้นมาจากการดีดจากสายนั่นเองค่ะ เพื่อนๆจะสังเกตได้ว่าตัวบอดี้ของเครื่องดนตรีชนิดนี้จะมีลักษณะกลวงตรงกลาง ( ยกเว้นฮาร์ป) สาเหตุที่เค้าสร้างแบบนี้ก็เพราะว่าเวลาเราดีดสาย เสียงที่ได้ก็จะไปสั่นสะเทือนอยู่ภายในบอดี้ก่อให้เกิดเสียงที่กังวานมากขึ้น โดยบอดี้นี้ก็ทำมาจากไม้ที่ต่างชนิดกัน ตัวสายนั้นก็ทำมาจากสายเอ็น สายลวด และบางครั้งก็ทำมาจากลำไส้จากสัตว์ด้วย ส่วนใหญ่แล้วในการเล่นเครื่องสายเราจะใช้นิ้ว ปิ๊ก และคันสีที่เรียกว่า ” Bow” คันสีนี้จะประกอบไปด้วยเชือกเส้นเล็กๆหลายๆเส้นขึงไว้ตึงรวมกัน ซึ่งเชือกเหล่านี้ทำมาจากหางม้าค่ะ

สามารถคลิ๊กอ่านบทความ ไวโอลินตัวใหญ่เรียกว่าอะไร ในบทความนี้จะกล่าวถึงเครื่องดนตรีตระกูลเครื่องสายที่ละเอียดมากขึ้นค่ะ

2.ประเภทของเครื่องดนตรีสากลกลุ่มเครื่องลมไม้ (woodwind)

เครื่องดนตรีที่อยู่ในกลุ่มเครื่องลมไม้ได้แก่ ปิโคโล่ ฟลูท โอโบ อิงลิชฮอร์น คลาริเน็ต บาสซูน แซกโซโฟน

สมัยก่อนเครื่องดนตรีชนิดนี้ทำมาจากไม้ทั้งสิ้น แต่ปัจจุบันเครื่องลมไม้ทำมาจากวัสดุหลายประเภทไม่ว่าจะเป็น โลหะ พลาสติก หรือผสมพลาสสิคกับไม้เข้าด้วยกัน แต่เหตุผลหลักๆที่เรียกกลุ่มเครื่องดนตรีนี้ว่าเครื่องลมไม้เพราะว่าตัวที่ทำให้เกิดเสียงซึ่งเราเรียกว่า “ลิ้น” (reed) นั้นทำมาจากไม้นั่นเองค่ะ

เราแบ่งเครื่องดนตรีประเภทนี้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆได้แก่

1.ประเภทที่เป่าเข้าไปในรูเป่า เครื่องแบบนี้จะจัดไว้ในประเภท ” ขลุ่ย” โดยเสียงเกิดจากการเป่าเข้าไปตรงรูเป่าด้านบนหรือด้านข้าง เครื่องดนตรีประเภทขลุ่ยได้แก่ รีคอร์ดเดอร์ ฟลูทและปิโคโล่

2. ประเภทที่เป่าผ่านลิ้น เราจัดไว้ในประเภท ” ปี่” ตัวเครื่องดนตรีจะมีลิ้นซึ่งภาษาอังกฤษจะเรียกว่า ” reed” เวลาที่เราเป่าลมผ่านลิ้น ตัวลิ้นก็จะสั่นสะเทือน แรงสั่นนี้จะส่งต่อลงไปในท่อของเครื่องดนตรีนั้นๆและเกิดการขยายเสียง จากนั้นก็จะส่งผ่านออกไปตรงปากท่อของเครื่องดนตรีอีกที เครื่องลมไม้บางประเภทจะมีลิ้น 1 อัน เช่น คลาริเน็ต บางประเภทมีลิ้น 2 อัน ซึ่งทำมาจากไม้2 ชิ้นประกบเข้าด้วยกัน เช่น โอโบและบาสซูน

เครื่องลมไม้ขนาดเล็กจะให้เสียงสูง เครื่องลมไม้ขนาดใหญ่ก็ให้เสียงที่ต่ำกว่า โดยเราจะไล่เครื่องลมไม้จากเสียงสูงมาเสียงต่ำดังนี้ ปิโคโล่ ฟลูท โอโบ อิงลิชฮอร์น คลาริเน็ต บาสซูน

ส่วนเครื่องดนตรีแซกโซโฟนนั้นหลายๆคนมักสับสนว่าเป็นเครื่องลมไม้หรือเครื่องลมทองเหลือง แม้ว่าแซกโซโฟนจะทำมาจากเครื่องทองเหลืองแต่เนื่องจากมีการใช้ลิ้นเป่าจึงจัดอยู่ในประเภทเครื่องลมไม้เช่นกัน

3. ประเภทของเครื่องดนตรีสากลกลุ่มเครื่องลมทองเหลือง (Brass)

เครื่องดนตรีในกลุ่มนี้ได้แก่ ทรัมเป็ต เฟรนช์ฮอร์น ทรอมโบน ทูบา

เราเรียกเครื่องดนตรีชนิดนี้ว่าเป็นกลุ่มทองเหลืองเพราะว่าบอดี้ของมันทำมาจากทองเหลืองค่ะ เครื่องดนตรีกลุ่มนี้มีเสียงดังมากๆๆๆ แบบว่าได้ยินมาแต่ไกลเลยทีเดียว เมื่อสมัยก่อนเครื่องดนตรีประเภทนี้ทำมาจาก ไม้ งาช้าง งวง หอย เอาเป็นว่าวัสดุอะไรก็ได้ที่ทำให้มีเสียงดังนั่นแหละ โดยส่วนมากเครื่องลมทองเหลืองจะเป็นท่อใหญ่ๆแล้วตรงปลายจะกว้างออกเหมือนกับระฆัง ตรงท่อก็จะโค้งขดเป็นรูปทรงต่างๆเพื่อให้จับได้ง่ายขึ้น

เครื่องลมทองเหลืองสร้างเสียงโดยการใช้ลม โดยต่างจากเครื่องลมไม้ตรงที่เครื่องลมทองเหลืองจะไม่มีลิ้นแต่จะใช้ปากเป็นตัวสั่นสะเทือนแทนลิ้น โดยปากที่สั่นสะเทือนนั้นจะผ่านไปที่กำพวด (mouthpiece) กำพวดนี้จะช่วยขยายเสียงจากปากทำให้เกิดเสียงที่ดังกังวาน โดยส่วนมากเครื่องลมทองเหลืองจะมีปุ่มวาล์วตรงท่อ ผู้เล่นสามารถเปลี่ยนระดับเสียงโดยการกดปุ่มวาล์วและปรับเปลี่ยนแรงสั่นปากน้อยหรือแรงตามระดับเสียงที่ต้องการ

4.ประเภทของเครื่องดนตรีสากลกลุ่มเครื่องกระทบ (percussion)

เครื่องกระทบนั้นเป็นกลุ่มที่มีขนาดใหญ่มากได้แก่ เบล มาริมบา ไวบราโฟน ฉาบ ไทรแองเกิล กลองทุกประเภท แทมบูรีน

เครื่องกระทบเป็นเครื่องดนตรีที่เกิดจากการ ตี สั่น เขย่า เคาะ อาจใช้ มือ ไม้ หรือวัสดุอะไรก็ได้ที่ทำให้เกิดเสียง วัสดุที่ใช้ทำเครื่องกระทบอาจจะเป็น ไม้ โลหะหรือแผ่นหนังก็ได้ เครื่องกระทบนั้นแบ่งเป็น 2 ประเภทคือ ประเภทที่ไม่มีระดับเสียง เช่น เบสดรัม ฉาบ และประเภทที่มีระดับเสียง เช่น ไซโลโฟน ทิมพานี่

เครื่องกระทบนั้นเป็นกลุ่มที่สำคัญมากเพราะช่วยคุมจังหวะของดนตรี ช่วยเพิ่มความตื่นเต้นและสร้างสีสันให้กับบทเพลง

5. ประเภทของเครื่องดนตรีสากลกลุ่มเครื่องคีย์บอร์ด

เครื่องดนตรีกลุ่มคีย์บอร์ดได้แก่ เปียโน ออร์แกน คลาวิคอร์ด ฮาร์พซิคอร์ด แอคคอร์เดียน เมโลเดี้ยน

เครื่องดนตรีที่จัดอยู่ในประเภทคีย์บอร์ดจะต้องมีลิ่มที่สามารถปรับเปลี่ยนระดับเสียงได้ ไม่ว่าจะเป็น คีย์ ปุ่ม หรือคันโยก ผู้เล่นสามารถกดคีย์ได้หลายๆตัวในเวลาเดียวกันทำให้เกิดฮาร์โมนี่ที่มีความซับซ้อนได้ เราสามารถใช้เครื่องดนตรีเปียโนในการเล่นแทนวงออร์เคสตร้าได้ทั้งวงเนื่องจากระดับเสียงบนเปียโนนั้นมีตั้งแต่เสียงที่ต่ำมากไปจนระดับเสียงที่สูงมาก จึงครอบคลุมเครื่องดนตรีตั้งแต่เสียงสูงอย่าง ปิโคโล่ ไปจนถึง ทูบาที่มีเสียงต่ำมาก

การกำเนิดเสียงของคีย์บอร์ดก็มีหลากหลายแบบไม่ว่าจะเป็น การตีสายแบบเปียโน การเกี่ยวสายในฮาร์พซีคอร์ด การเป่าลมลงท่อแบบไปป์ออร์แกน หรือการใช้ไฟฟ้าอย่างพวกเปียโนไฟฟ้าเป็นต้น

เพื่อนๆที่อยากรู้ความแตกต่างระหว่างคีย์บอร์ดกับเปียโนไฟฟ้าสามารถอ่านบทความ คีย์บอร์ดกับเปียโนไฟฟ้าต่างกันอย่างไร

เอาล่ะค่ะหวังว่าเพื่อนๆจะได้ความรู้ในการจัดประเภทเครื่องดนตรีคร่าวๆกันไปแล้ว ถ้าอยากรู้รายละเอียดสามารถเข้าไปค้นคว้าเพิ่มเติมแต่ละเครื่องดนตรีได้ค่ะ